Typische taalontwikkeling:
Taal is een brede term die zowel de taalvorm, de taalinhoud als het taalgebruik omvat. De taalvorm bevat het aanleren van de klanken en het leren vormen van woorden en zinnen. De betekenis leren van die woorden en zinnen behoort dan weer tot de taalinhoud. Bij de laatste term, het taalgebruik, kijkt men naar hoe men taal gebruikt binnen een bepaalde context.
Een kind doorloopt een hele evolutie in gebruik van communicatie:
- Pasgeborene: huilen, kijken en/of bewegen om iets duidelijk te maken aan de ouders.
- 2 maand: klinkerachtige geluiden, gevolgd door medeklinkers
- Na 6 maand: beurtnemen, het kind en ouder gaan om beurt spreken brabbelen (vb. da da da)
- 1 jaar: eerste woordjes
- 2 jaar: gemiddeld 500 woorden, evolutie van één woord naar tweewoorduitingen
- 3 jaar: drie-, vier- en vijfwoorduitingen
- 4 jaar: langere, eenvoudige zinnetjes
- > 4 jaar: het kind leert steeds meer verschillende woordsoorten en gebruikt complexere zinnen.
Dit zijn slechts gemiddelde leeftijden. Er bestaan echter nog grote verschillen tussen kinderen onderling.
Problemen in de taalontwikkeling
Men kan problemen ondervinden op vlak van één onderdeel van de taal of op meerdere onderdelen. Hierbij kan het gaan om een vertraging van de ontwikkeling of om een afwijkende ontwikkeling.
- Vertraagde taalontwikkeling: De taal van het kind komt overeenkomt met deze van een jonger kind met een normale taalontwikkeling.
- Afwijkende taalontwikkeling: De taal van het kind verschilt van de taal bij een typische taalontwikkeling of de samenhang tussen verschillende onderdelen van de taal verloopt niet gelijkaardig.
De problemen kunnen zich echter ook al voordoen voor de start van de taalontwikkeling of bij het begin ervan. Hier gaat het dan vooral om de vroege communicatieve functies. Met communicatieve functies drukken we een intentie of een bedoeling uit. Bij een typische ontwikkeling worden ze vanzelf en spelenderwijs ontwikkeld, maar bij sommige kinderen moeten ze nadrukkelijk worden aangeleerd en geoefend (bijv. bij kinderen met autisme). Het gebruik van communicatieve functies is ook belangrijk voor de verdere taalontwikkeling. Het is dus een onderdeel van de ontwikkeling dat eveneens voldoende aandacht verdient.
In therapie wordt er steeds eenzelfde volgorde gebruikt, nl. aanbieden, aanleren, inoefenen en generaliseren. Wanneer er met het kind bijvoorbeeld geoefend wordt op tweewoorduitingen, zal de logopediste eerst intensief tweewoorduitingen gebruiken bij het kind, zodat het kind deze voldoende auditief kan waarnemen. Nadien zal de logopediste samen met het kind tweewoorduitingen leren maken. Deze worden dan verder ingeoefend en op het einde wordt er gewerkt rond generalisatie naar verschillende andere situaties.
Bij de therapie i.v.m. communicatieve functies worden steeds concrete situaties gebruikt en wordt er steeds met concreet materiaal/speelgoed gewerkt. Zo kan er bijvoorbeeld geoefend worden op het afscheid nemen doordat er poppetjes vertrekken met de auto en het kind hier afscheid van moet nemen.